ሓበሬታ ብዛዕባ ክርዋትያ

ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ብሕብረት ኣውሮፓ ናይ ምትሕግጋዝ ዝተዳለወ ኮይኑ ንሓለዋ ዘለዎም ሰባት ካብ ሓንቲ ኣባል ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ሃገር ናብ ካልእ ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ኣባል ሃገር ዳግም ምስፋር ማለት ኢዩ።ጽዕንቶ ኣውሮፓዊት ሃገር ብፍላይ ድማ ኣብ ወጻኢ ዶባት ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ዝርከባ ሃገራት ንምቅላል ዝዓለመ ፕሮግራም ኢዩ።መሰረታዊ ዕላማ ናይቲ መደብ ድማ ብሓባራዊ ውሳኔ ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ኣባል ሃገራት ዝተደገፈ ኢዩ።

ኣብ ሕብረት ኣውሮፓ ኣዮኖት እዋናውያን ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ፕሮግራም ይርከቡ?

ብምኽንያት ቀጻልናት ዋሕዚ ጠለብ ሓለዋ ዝደልዩ ስደተኛታት ኣብ ውሽጢ ሕብረት ኣውሮፓ ፣ኣብ ዓመተ 2015 ክልተ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ስምምዓት ተበጺሑ።ኣውሮፓዊ ሕብረት ኣብ ግንቦት 2015 መደብ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ናይ 40000 ሰባት ካብ ኢጣልያን ግሪክን ኣብ ስምምዕ ተበጺሑ።ስዒቡ ድማ ጠለብ ሓለዋ ኣብ መስከረም 2015 ዘቅረቡ 120000 ሰባት ተወሳኺ ናይ ዳግመ ሰፈራ መደብ ሓንጺጹ።ብመሰረት እቲ ዝሓለፈ ለበዋትት ብጠቅላላ 160000 ሰባት ካብ ግሪክ ፣ኢጣልያ፣ከመእውን ሃንጋሪያ ተቀባልነት ኣብ ውሽጢ 2 ዓመት ብዝተፈላዩ ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ሃገራት ክረኽቡ ኢዮም።እንተኾነ ግን ነቲ ለበዋ ሲዒቡ ሃንጋርያ ኣብ መደብ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ዘይተስተፍነታ ኣፍሊጣ።ስለዝኾነ ድማ አቲ መደብ ካብ ኢጣልያን ግሪክን ይካየድ ኣሎ።

1 ሕጋዊ መስፈሪታት ንውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ

ሕጋዊ መሰረት ናይዚ ህልው መደብ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ እንታይ ኢዩ?

ሕጋዊ መሰረት ናይዚ መደብ እዚ፡ ውሳኔ ኮምሽን ሕብረት ኣውሮፓ ንዳግመ ምውዛዕ ስደተኛተት፣ ካብ ዝኣትውለን ሃገራት (ኢጣልያ/ግሪክ) ፡ናብ ኣባል ሃገር፡ ከምእውን ውሳኔ ናይ ዝምልከቶ ሚንስትሪ ኣባል ሃገር ይኸውን ።ንክርዋትያ ብመሰረት ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ዝኣትዉ ሰባት ናይ ሓተትቲ ዑቅባ ኣተሓሕዛ ይህልዎም።

2 ብኸመይ ይትግበር?

እውናዊ መደብ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ብ ኸመይ ይትግበር?

ሕርያ ናይ ሓለዋ ዘድልዮም ሰባት ኣብዚ ሕጂ ዝካየድ ዘሎ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ መደብ ኣብ እማመ ሃገራዊ ቤት ጽሕፈታት ኢጣልያን ግሪክን ብምትሕብባር ቤት ጽሕፈት ሓገዝ ዑቅባ(EASO) ይካየድ።ኣብ ዝቅጽል ስጉምቲ ሚንስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት ክርዋትያ ፍቃድ ምቅባል ይህብ።ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ዛጊት ኣብ ኢጣልያ /ግሪክ ሕቶ ጠለብ ዑቅባ ዘለዎም ሰባት ብፍላይ ድማ እዚ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ መደብ ብሃገራዊ ቤት ጽሕፈታት ብውሑዱ  75% ናይ ሓለዋ ገምጋም ዘለዎም ዘካተተ ኢዩ።ዛጊት ኣብ ካልኦት ናይ ኣውሮፓ ሕብረት ሃገራት ጠለብ ዑቅባ ዘቅረቡ ሰባት ግና ኣብ ግምት ዘእተወ ኣይኮነን።

በዚ ውሽጣዊ ናይ ዳግመ ሰፈራ መደብ ሃገረ ክርዋትያ ከም ዝተቀበለትካ መጠን ፣ድሕሪ ምእታው ናብታ ሃገር ሙሉእ ናይ ዑቅባ መስርሕ ከተካይድ ይግባእ።ፈለማ ኣብ መዕረፊ ስደተኛታት ክትምዝገብ ይግባኣካ፣ቀጺሉ ድማ ኣብ ዝተዳለወልካ ቦታ ትቅመጥ፣ድሕሪዚ ናይ ምዝገባ ግዜ እቲ መስርሕ ልክዕ ከምቲ ልሙድ  ሕቶ ጠለብ ንዑቅባ ይኸውን፣ቀጺሉ ድማ ቃለ መሕትት ይኸውን።

2.1 ኣብ ናይ ምስግጋር ሃገር እንከለኻ/ቅድሚ ናብ ክርዋትያ ምእታውካ

ኣየናይ ኣካል`ዩ ኣብቲ ቦታ ሓላፍነት ዝውወስደለይ ?

• ሰብመዚ /ሰበስልጣን ሃገራዊ ዑቅባ
• ናይ ኣውሮፓ ቤት ጽሕፈት ሓገዝ ዑቅባ
• ዓለምለኻዊ ናይ ስደት ማሕበር(IOM)

ብውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ናብ ክርዋትያ እንተሓርየ ዝስዕቡ ስጉምትታት እንታይ ይመስሉ?

• ሃገራዊ ናይ ዑቅባ ሰበስልጣናት (national asylum authorities) ኣብ ግሪክን ኢጣልያን ብ ምትሕብባር ቤት ጽሕፈት ሓገዝ ንዑቅባ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ከም ሕጹይ ክመርጹካ ይኽእሉ፣ቀጺሉ ናብ ሚንስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት ክርዋትያ የሰጋግሩኻ።እታ ሃገር ናይ ምቅባል ደገፍ ምስ ሃበት ዓለምለኻዊ ናይ ስደት ማሕበር(IOM)ይዋሳእ።ብወገንካውን እቲ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ውሳኔ ናብ ክርዋትያ እንተ መሪጽካ ዓለምለኻዊ ናይ ስደት ማሕበር (IOM) ብቀጥታ ኣብ ናይ ተጠቀምቲ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ዝርዝር ኣስማት የእትወካ።
• ቀጺሉ ዓለም ለኻዊ ናይ ስደት ማሕበር ነቲ ኣገዳሲ ናይ ቅድመ ምብጋስ ኩነታት ንጥፈታታብ ግብሪ ንምውዓል ይንቀሳቀስ፣እዚ ድማ ብዛዕባ ጉዕዞ ሙሉእ ሓበሬታ ከምዘለካን ብኽብረትን ውሕስነትን ከምእትጓዓዝ የጠቃልል።
• ኣገዳስነት ሙሉእ ጥዕና ንምርግጋጽ ናይ ጥዕና መርመራን ከምእውን ብቁዕ-ን-ጉዕዞ መርመራ የካይድ።ኣገዳሲ ሓበሬታ ድማ ምስ ናይ ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ሃገር ይለዋወጥ።ኣገዳስነት ናይ ህዝቢ ጥዕና ኣካል ድማ ይሕበር፣ብኽብረትን ውሕስነትን ድማ ትሳፈር።
• IOM ብተወሳኺ ናይ ቅድመ ምብጋስ ናይ ምልላይ ኣኼባታት የካይድ ።እዚ ድማ ኣገዳሲ ሓበሬታ ብዛዕባ ክርዋትያን ውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ይኸውን።እዝውን ሙቹእ ዕድል ንምእካብ ሓበሬታ ብዛዕባ ተመዲብካሉ ዘለኻ ሃገር ፣ትጽቢታትካ ንምቁጽጻርን ፣መባእታዊ ናይ ድሕረ ምቅባል ግዜን ፣ሓገዝ ንምውህሃድ የጠቃልል።
• ነቲ ጉዕዞ ብዝምልከት ድማ ዓለምለኻዊ ናይ ስደት ማሕበር (IOM) ምንቅስቃስ ይቆጻጸር፣ቅድመ-ምብጋስ ኣኼባ የካይድ ፣ኣብዚ እዋን `ዚ ድማ ሓፈሻዊ ግብራዊ ዝርዝር ናይቲ ጉዕዞ የዳሉ፣መሰጋገሪ በረራ ንዘለዎም ድማ ይሕግዝ፣ከምእውን ኣብ መዕርፎ ነፈርቲ ንዝኣትዉ ድማ ይቅበል።

 ንውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ምምዳብ ክንደይ ግዜ ይወስድ?

ንውሽጣዊ ዳግመ ሰፈራ ብቁዕ ምዃንካ እንተትወሲኑ ፡ ምስግጋር ኣብ ዝሓጸረ ግዜ ይካየድ።ብ ገምጋም ኣስታት 2 ወርሒ ይወስድ።

2.2 ምንቅስቃስ ናብ ክርዋትያ

ክርዋትያ ምስ አተኹ እንታይ የጋጥመኒ

• ፈለማ ምቅማጥ

ድሕሪ ናብ ሃገር ክርዋትያ ምእታውካ አብ ናይ ፈለማ መዕረፊ ማእከል ትአቱ።ቀጺሉ አብ ናይ ፈለማ ቃለመሕትት ፡ናይ ስደተኛ ደረጃ ይዋሃበካ።እዚ ድማ ብዉሑዱ ናይ ሰለስተ ዓመት መንበሪ ፍቃድ ይኸውን።ሙሉእ ሓበሬታ ፡ከምእውን ስእሊ ናትካን ናይ ስድራቤትካን ይስነድ።ብተወሳኺ ሕክምናዊ መርመራ ይካየደልካ።

• መንነት ወረቀምቅማጥ ት(DOCUMENTS)

ፈለማ ሰሙን አብ መዕረፊ ስደተኛታት ናይ  ሕቶ ዑቅባ ዘለዎም ካርድ መንነት ይዋሃበካ።እዚ ድማ ናይ መንነት ካርድኻ ይኸውን።

ብኽብረትካ አስማትካ ብትኽክል ክትህብ ይግባእ።እዚ ድማ አብ ናይ ፈለማ ቃለመሕትት

ምእካብ ሓበሬታ ይኸውን።እቲ ትህቦ ስም ናይ መጻኢ መለለይ መንነትካ አብ ክርዋትያ ይኸውን።እቲ ስም አብ ናይ ስደተኛ ካርድኻ ፡ፓስፖርትኻ ፡ልክዕ ከምቲ አብ እዋን አብ ቃለ መሕትት ዝተሰነደ ይኸውን።

• ናይ ነዊሕ ግዜ ጠመተ

ድሕሪ ናይ ሰለስተ ወይ ድማ ሓሙሽተ ዓመት ሰበስልጣን ሃገረ ክርዋትያ እቲ ንስደተኛ ደረጃ ከውህብ ዝኻአለ ምኽንያታት አሎ ድዩ ወይስ የሎን ዳግመ ምርመራ የካይዱ።ጸጥታዊ ኩነታት ከምቲ ዝነበሮ አሸጋሪ ምስ ዝኸውን፤ድሕሪ ሰለስተ ወይ ሓሙሽተ ዓመት ናይ መዋእል መንበሪ ይወሃበካ።እንተኾነ ግን ጸጥታዊ ኩነታት ሃገርካ እንተዳአ ተቀይሩ ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ የብቅዕ፤ናይ መዋእል መንበሪ ፍቃድ ድማ ይስረዝ ፡ብኡ መንጽር ድማ ሃገረ ክርዋትያ ገዲፍካ ክትወጽእ ትግደድ።

• መንበሪ ገዛ

አብ ፈለማ ሰሙናት  አብ ክርዋትያ ምስ ካልኦት ስደተኛታት አብ ግዝያዊ መንበሪ ትቅመጥ።ድሕሪ ናይ ፈለማ ምምሕዳራዊ ስጉምትታት አብ ዝተዳለወልካ ናይ ውልቂ መንበሪ ትቅመጥ።

አብ ሐደ ሐደ አጋጣሚታት እቲ መንበሪ ንመሰጋገሪ ወይ ድማ መጻንሒ ዝተወህበካ ይኸውን።ናብኡ ትሰጋገር ምስ ፍሉይ አማኻሪኻ ድማ ትላለ።

እንታይ ዓይነት ማሕበራዊ አገልግሎታት ይህልወኒ ?

ብመንግስቲ ደረጃ ንስደተኛታት ዝውሃብ ሐገዝ አብ ሃገረ ክርዋትያ ብሓደ ወገን ብናይ ዑቅባ ደረጃን በቲ ካልእ ወገን ድማ ዞባዊ መንግስቲ ብመሰረት ትነብረሉ ዞባ ዝህቦ ሓገዛትን ይሙርከስ።

• ሓተትቲ ዑቅባ

ዑቅባ ካብ ትሓተሉ እዋን ጀሚሩ ክሳብ መደምደምታ ናይ ዑቅባ መስርሕ ሓታቲ ዑቅባ ኢኻ።አብ እዋን መስርሕ ዑቅባ ሓታቲ ዑቅባ ግዝያዊ መንበሪ ፍቃድን መባእታዊ ናይ ጥዕና አገልግሎት መሰል ይህልዎ።ሓተትቲ ዑቅባ ንዞባዊ መንግስቲ ይምቅርሑ፤አብ እዋን መስርሕ ዑቅባ ድማ አብ ትሕቲ ዞባዊ መንግስቲ ይኾኑ።ናይ ስራሕ ዕድል ድማ አይህልዎምን፤አብ ገለ አጋጣሚታት ግን ማለት ባዕላዊ ስራሕ ከካይዱ ምስ ዝደልዩ ሰፊሕ ናይ ስራሕ ዕድላት ምስ ዝህሉ ግን ክሰርሑ ይኽእሉ።

• ዓይነታዊ ሓገዝ ሓለዋ ዘለዎም ሰባት፤ ሙሉእ ዕድል ናይ ማሕበራዊ ክፍሊት (benefit ይህልዎም ።እዚ ድማ ዉሑድ አታዊ ምስዝህልዎም ይኸውን።እንተኾነ ግን አብ ሓደ ሓደ ዞባታት እዚ ዕድላት አይህልውን።አብ ስምምዕ ማሕበራዊ እንተደኣ አለዉ ግን ማሕበራዊ ክፍሊት ይዋሃቦም።
• አፍልጦ ዝረኸቡ ስደተኛታት፤ናይ ዓለም ለኻዊ ስምምዕ ስደተኛታት ከምእውን ፖለቲካዊ ዑቅባ ዝተዋህቡ፡ መስርሕ ናይ ዑቅባ ስለ ዝወድኡን ፡ብመሰረት ስምምዕ ጀነቫ አፍልጦ ዝረኸቡን ስደተኛታት ኢዮም ።ሙሉእ ናይ ስራሕ ዕድል ይህልዎም፡ብተወሳኺ ድማ ማሕበራዊ ክፍሊት ማዕረ ዜጋታት እታ ሃገር ይህልዎም፤ ንአብነት አብ ጠለብ ዝተመርኮሰ ውሑድ አታውን ፤ ስድራ ቤታዊ ሓገዛትን ዝአመሰሉን።

ብድሕሪ ዝወሃበኒ ናይ ስራሕ ዕድል ብቀጥታ ስራሕ ክረክብ አንተዘይኪኢለ አንታይ ክገብር ይግባእ?

ብፍላይ ኣብ ናይ ፈለማ መዓልታት ዝበዝሑ ስራሕ ብቀሊሉ ኣይረኽቡን ።አዚ ድማ ቛንቛ ክመሃሩ ስለ ዘለዎም ኢዩ።ኣብዚ አዋን አዚ ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ ዘለዎም ሓገዝ ምስ ዘድልዮም ናይ ዉሑድ ደረጃ ኣታዊ ደረጃ ሓገዝ ክረኽቡ ይኽእሉ።ኣርበዕተ ወርሒ ድሕሪ እወታዊ ናይ ዑቅባ ውሳነ ናይ መባእታዊ ሓገዝ ዕድል ኣይህልዎምን።ስለዝኾነ ድማ ናይ መባእታዊ ክፍሊት ሓገዝ ሕቶ ከቕርቡ ይግባእ።አዚ ድማ ኣስታት 8 ሳምንታት ግዜ ይወስድ።ኣብዚ አዋን አዚ ገንዘባዊ ሓገዝ ኣይረኽቡን።ናይ ውሑድ ኣታዊ ሓገዝ ምስ ማሕበራዊ ሓገዝ ዝተሓሓዘ እዩ።

2.3 ዳግመ ጥርናፈ ስድራቤት

ስድራቤተይ ናብ ክርዋትያ ከምጽእ ይኽእል ዶ?

ኣሃዝ ብዝምልከት ስድራቤታዊ ስደት አቲ ዝዓበየ ኢዩ።(ካብ 2014-16 ጥራሕ ኣሃዝ ናይ ዑቅባ ሕቶታት ብደረጃ ኤውሮፓዊ ሕብረት ካብ ስድራቤታዊ ጥርናፈ አቲ ዝላዓለ ኔሩ)።

ናይ ሰፈራን ምንባርን ኩነታት ኣባላት ስድራቤት ማለት ሰብኣይን ሰበይትን (ሙዝጉባት ተጻመድቲ ከም እውን ዘይምርዕዋት በጽሒታት፡ሞግዚትን ደቂ ናይ ሓደ ካብኣቶም ዘጠቃለለ ኢዩ።ኣብ ግዜ ጥርናፈ ምርዑዋትን፡ተጻመድትን፡21 ዝዕድሚኦም ወይ ድማ ልዕሊኡ ክኾኑ ይግባኣ።አዚ መስፈሪ እዚ ድማ ብሓደ ንክልቴኦም ይምልከት።

ብርግጽ ሕጊ ስድራቤታዊ ጥርናፈ ኣብ አውሮፓ ኣዝዩ ዝተሓላለኽ ኢዩ።ንሓለዋ ዝተዋህቡ ሰባት ከም እውን ኣባላት ስድራቤት ናይ ኣውሮፓ ዜጋታት ፡ኣባላት ስድራቤት ተወላዶ ሳልሳይ ሃገር ዝተፈልየ እዩ ኣሎ ።

• ሓተትቲ ዑቅባ

ከም ሓተትቲ ዑቅባ መጠን ሕቶ ንስድራቤታዊ ጥርናፈ ምቅራብ ኣይከኣልን

• ሓለዋ ንዝተዋህቡ ሰባት ኣብ ፈለማ 3 ኣዋርሕ

ኣብ ክርዋትያ ደረጃ ናይ ስደተኛ ሓለዋ አንተዳኣ ኣሎካ ስድራቤት ናብ ክርዋትያ ምጥርናፍ ይከኣል።ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ ካብ ዝተዋሃብካሉ ግዜ ጀሚሩ ስድራቤት ናይ ምጥርናፍ

ሕቶ ኣብ ውሽቲጢ 3 ወርሒ ክቀርብ ይግባእ።ስድራቤትካ ሕቶ ስድራቤታዊ ጥርናፈ ኣብ ኤምባሲ ክርዋትያ ናይ ዝርከብዎ ሃገር ከቅርቡ ይግባእ።ኣብተን ፈለማ ናይ ስደተኛ ደረጃ ዝተቀበልካሉ 3 ኣዋርሕ ጥርናፈ ስድራቤት ቅልል ዝበለ ኢዩ።ሰለስተ ኣዋርሕ ምስ ሓለፈ አንተኾይኑ ግን ሓደ ሓደ ጠለባት ከተማልእ ክትሕተት ትኽእል፥እሱ ድማ ናይ ገንዘብ ኣታውን ብቁዕ መንበሪን ።ቀይሕ መስቀል ክርዋትያ ብዛዕባ ጥርናፈ ስድራቤት ብዝተፈላለዩ ቛንቛታት ሓበሬታ ይህብ።

• ሓለዋ ስደተኛ ዝተዋህቡ ሰባት ድሕሪ ናይ ፈለማ ሰለስተ ኣዋርሕ ከምእውን ካልኦት ናይ ሳልሳይ ሃገር ዜጋታት

ኣብ ሃገረ ክርዋትያ ዕድላት ስድራቤታዊ ጥርናፈ ብመሰረት ዝተዋሃብካዮ መንበሪ ፍቓድ  ዝፍለ ይኽውን።

ከም ናይ ሳልሳይ ሃገር ዜጋ መጠን ኣባላት ስድራቤትካ መንበሪ ፍቓድ ይዋሃቦም’(ቀይሕ ጻዕዳ

ምስ ቀይሕ ካርድ)አዚ ድማ ሓፈሻዊ መስፈሪታት ንምውናን መንበሪ ፍቃድ ዘማላኡ ምስ ዝኾኑ ኢዩ።አቲ ካርድ ንወናኒኡ ነጻ ናይ ስራሕ ዕድላት ይህብ።

ከም ሕጊ ጠለብ ጥርናፈ ኣብ ኤምባሲ ክርዋትያ ናይ ትውልዲ ሃገሮም ከቅርቡ ይግባእ።(ወይ ድማ ኣብ ዝቅመጥሉ ሃገር) ብፍሉይ ግን አቲ ሕቶ ጠለብ ጥርናፈ ብመሰረት ዜግነቶም ኣብ ውሽጢ ክርዋትያ ከቅርቡ ይኽእሉ።አዚ ድማ ናብ ሃገር ክርዋትያ ብዘይ ናይ ቪዛ ኣድላይነት ክኣትዉ የኸእሎም።

እዚ ዝስዕብ ሓፈሻዊ መስፈሪታት መንበሪ ፍቃድ ንምርካብ ክማላእ ይግባእ

• እኹል ናይ ኣታዊ ዓቅሚ፥4 አኹልን ተኸታታሊ ኣታውን ፡ን ናብራኻ ብዘይ ናይ ማሕበራዊ ሓገዛት ከውሕስ ዝኽእል ክህልወካ ይግባእ።እቲ ኣታዊ ልክዕ ወይ ድማ ካብቲ ሙዱብ ናይ ጥሮታ ደረጃ ዝለዓለ ክኽውን ይግባእ።
• ውሕስነት ጥዕና፥5 ሸፈነ ውሕስነት ጥዕና፥ምቅራብ ማሕበራዊ ሓገዛት፥ሸፈነ ከጋጥሙ ዝኽእሉ ኩሉ ዓይነት ስግኣታት
• ዝተማለአ ናይ መንበሪ ዓቅሚ ምስ ናይ ውሽጢ ደረጃ ዝዛመድ፥6 መርትዖ ንብቁዕ ናይ መንበሪ ደረጃ ንስድራቤትካ ዝምጥን ብመሰረት ናይ ውሽጢ ደረጃ ከተቅርብ ይግባእ
• ብቁዕ መንቀሳቀሲ ወረቀት7
• ነጻ ቦታ ኣብ ኣገዳሲ ኮታ(ኣብ ዝተፈላለዩ ዞባታት ክርዋትያ ን ስድራቤታት ዝተሓዝኣ ቦታታት ኣሎ)።
• ኣባላት ስድራቤትካ መባእታዊ ናይ ቛንቛ ክርዋትያ ብቕዓት ደረጃ1 (A1)ብመሰረት ንድፊ ስራሕ አውሮፓ ንቛንቛታት ከቅርቡ ይግባእ፥እዚ ድማ ንሕቶ ጠለብ መንበሪ ፍቃድ ሓጋዚ ይኸውን።ብተወሳኺ module 1 (ስምምዕ ምውህሃድ)ክኽትሙ ይግደዱ።መሰረታዊ ትሕዝቶ module 1 ንቛንቛ ክርዋትያ ክዳለዉ ይሕግዝ።እዚ ድማ ብቅዓት ቛንቛ ደረጃ 2(A2) ብመሰረት ንድፊ ስራሕ ኣውሮፓ ንቛንቛታት ይሕግዞም።ነቲ ዝዳሎ ናይ ቛንቛ ፈተና እንተ ዘይሓሊፎም ዳሕሪ 2 ዓመት ዝሕደስ መንበሪ ፍቃድ ኣይህልዎምን።
• ሰብመዚ ወይ ድማ ሰበስልጣናት ብተወሳኺ ስድራቤትካ ስግኣት ህዝባዊ ፖሊሲ ፣ህዝባዊ ስርዓት(ደምቢ)፣ወይ ድማ ህዝባዊ ጥዕና ንኸይህልዎም መርመራ የካይዱ10።

ዳግመ ሰፈራ፡ ንብፍሉይ ተጠቃዕቲ ስደተኛታት ናይ ምሕላው መንገዲ ወይ መስርሕ ኢዩ።እዞም ስደተኛታት ድማ ካብ ናይ ፈለማ ተቀባሊት ሃገር ብምኽንያት ኲናት፡ግጭት፡ ወይ ድማ ጭቆና ዝተዓቅቡላ ፡ናብ ሳልሳይ ሃገር ተቀባልነት ሓለዋ ንስደተኛታት ትህብ ይሰጋገሩ።ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት ሕብራት ሃገራት(UNHCR)፣ናይ ሕቡራት ሃገራት ናይ ስደተኛታት ትካል( UNRA) ንዳግመ ሰፈራ ስደተኛታት ኣገባባት አማዕቢሉ ይርከብ።

ድሕረ ባይታ/ቦታ ንፍቃድ ምስዝህሉ፤

ዝበዝሑ ስደተኛታት ቁልጡፍ ሓለዋ ካብ ጎረባብቲ ሃገራት ይደልዩ።(ካብዚኦም ሒደት ሚእታዊ ድማ ናብ ርሑቅ ናይ ኤውሮፓ ሕብረት ሃገራት ዑቅባ ንክሓቱ ይንቀሳቀሱ) ፡እንተኾነ ግን ዘተአማምን ምትሕብባርን ንነዊሕ ዝዓለመ ክንክን አብተን ሃገራት ውሑስ አይኮነን።

ንተቀባልነት ዳግመ ሰፈራ እንታይ የድሊ?

ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት(UNHCR) 8 መምዘኒታት ንዳግመ ሰፈራ ስደተኛታት አዳልዩ ይርከብ።እዚ ድማ “ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት ናይ ምቅባል ነጥብታት” ይበሃል።ብሓፈሻ ስደተኛታት ክመዝገቡን አፍልጦ  ብላዕለዋይ  ኮምሽን ስደተኛታት ክህልዎም ይግባእ። ብውሑዱ ሐደ ካብዚ ዝስዕብ ዘማልኡ ውልቀ ሰባት ንዳግመ ሰፈራ አብ ግምት ይአትዉ።

1. አድላይነት ሕጋውን አካላውን ሓለዋ
2. ካብ ጭቆናን ግጭትን ዝደሓኑ
3. ሕክምናዊ አድላይነት
4. አብ ስግአት ዝርከባ ደቀንስትዮ
5. ዳግመ ጥርናፈ ስድራቤት
6. ህጻናትን ብጹሓትን
7. ሽማግለ ስደተኛታት
8. ሕጽረት ሕብረተሰባዊ ምውህሃድ

ድሕረ ባይታ/ቦታ ንፍቃድ ምስዝህሉ፤

ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት (UNHCR )ንዳግመ ሰፈራ ዘድልዩ መምዘኒታት ይመዝን፤መን ይግበኦ ድማ ይመርጽ።እቲ ናይ መወዳእታ መን እዩ ብቁዕ ነቲ ተቀባልነት ድማ ነታ ተቀባሊት ሃገር ይዋሃብ።ዝበዝሓ ሃገራት ናይ ባዕለን ተወሳኺ ናይ ምቅባል መስፈሪታት ይህልወን፤ምስ ናይ ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት መስፈሪ ድማ ሓደ አይኮነን።

2 መስርሕ ዳግመ ሰፈራ ብኸመይ ይትግበር?

መስርሕ ዳግመ ሰፈራ ብኸመይ ይትግበር?

ምርጫን ምግዓዝን ስደተኛታት ከም አካል መስርሕ ዳግመ ሰፈራ አዝዩ ዝተሓላለኸን ብዙሓት ዓለም ለኻውያን ተዋሳእቲ አለውዎ።

ተጠቃሚ መስርሕ ዳግመ ሰፈራ ንሙዃን ድማ መጀመርታ አፍልጦ ካብ ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት( UNHCR ) ክህሉ ይግባእ።

ብተወሳኺ ፍሉይ ደረጃ ተጠቃዕነት (VULNERABILITY) ክህሉ ይግባእ።መወከሲ

ንአብነት ፤ ሕጻን፡ አካለ ስንኩል፡ሕማም ወይ ድማ ግህሰት ሰብአዊ መሰል አብ ናይ ፈለማ ዝተዓቅበሉ ሃገር ምስ ዝህሉ ይኸውን።

ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት 8 መስፈሪታት ንዳግመ ሰፈራ አዳልዩ ይርከብ ፤መወከሲ ።በዚ መሰረት ድማ ብቁዓት ሰባት ንዳግመ ሰፈራ ንምምራጽ ይውስን።

1. አድላይነት ሕጋውን አካላውን ሓለዋ
2. ካብ ጭቆናን ግጭትን ዝደሓኑ
3. ሕክምናዊ አድላይነት
4. አብ ስግአት ዝርከባ ደቀንስትዮ
5. ዳግመ ጥርናፈ ስድራቤት
6. ህጻናትን ብጹሓትን
7. ሽማግለ ስደተኛታት
8. ሕጽረት ሕብረተሰባዊ ምውህሃድ

• ሓደ ካብዞም መስፈሪታት ምስ ዝማላእ ከምእውን አብ መበቆል ሃገርካ ወይ ድማ አብቲ ፈለማ ዝተዓቆብካሉ ሃገር ንሽግርካ ዘላቂ ፍታሕ ምስ ዘይህሉ ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት (UNHCR ) ፡ ናይ ዳግመ ሰፈራ እማመ ይህብ።
• እዚ ናይ ዳግመ ሰፈራ ሕጋዊ መስርሕ አብ ናትካ ሙሉእ ድጋፍ ይሙርከስ።
• እንተኾነ ግን እቲ ናይ መወዳእታ ናይ ምቅባል ውሳኔ ሓላፍነት ናይ ተቀባሊ ሃገር ይኸውን።
• ዝበዝሓ ሃገራት ናይ ባዕለን መቀበሊ መስፈሪታት ኣለወን፡ ማለት ምስ ናይ ላዕለዋይ ተጸዋዒ ዘይሳን ክኸውን ይኽእል።
• እታ ሃገር ንክትቅበል ድልውቲ ምስ እትኸውን ናይ ምፍናው አገደስቲ መንገዲታት ይዳሎ ።                                                                
• አብታ ሃገር ዝአተኻሉ እዋን እታ ሃገር ናይ መንበሪ ፍቃድ ትህበካ፡ ብውሑዱ ናይ 3 ዓመት ‘አብ ክርዋትያ ` ከምእውን፡ መንበሪ ፍቃድ ናይ ስደተኛ ሓለዋ ።

2.1  አብ ናይ ፈለማ ተቀበሊት ሃገር እንከለኻ

 አብ ናይ ፈለማ ተቀበሊት ሃገር አብዝህልወ ሉ ግዜ እንታይ የጋጥመኒ?

ላዕለዋይ ተጸዋዒ ስደተኛታት ብውልቂ ደረጃ ዳግመ ሰፈራ ንስደተኛታት ይመሚ።እዚ ድማ ካብተን 8 ናይ ዳግመ ሰፈራ መስፈሪታት አብ ግምት ብምእታው ይኸውን።

ከም ስደተኛ ንናይ ዳግመ ሰፈራ ፕሮግራም ከተመልክት አይካአልን።

አብ መወዳእታ ውሳኔ ተቀባልነትካ ን ሰበስልጣን ተቀባሊት ሃገር ይምልከት/ክርዋትያ።

ዓለም ለኻዊ ናይ ስደት ትካል (IOM )ባህላዊ ናይ ምልላይ ስልጠናታት የካይድ፤እዚ ድማ ቅድሚ ምብጋስ ናብ ተቀባሊት ሃገር ይኸውን፤ ናይ ጉዕዞ ምድላዋት ናብ ተቀባሊት ሃገር/ክርዋትያ የሳልጥ።

2.2 ምንቅስቃስ ናብ ክርዋትያ

ክርዋትያ ምስ አተኹ እንታይ የጋጥመኒ

• ፈለማ ምቅማጥ

ድሕሪ ናብ ሃገር ክርዋትያ ምእታውካ አብ ናይ ፈለማ መዕረፊ ማእከል ትአቱ።ቀጺሉ አብ ናይ ፈለማ ቃለመሕትት ፡ናይ ስደተኛ ደረጃ ይዋሃበካ።እዚ ድማ ብዉሑዱ ናይ ሰለስተ ዓመት መንበሪ ፍቃድ ይኸውን።ሙሉእ ሓበሬታ ፡ከምእውን ስእሊ ናትካን ናይ ስድራቤትካን ይስነድ።ብተወሳኺ ሕክምናዊ መርመራ ይካየደልካ።

• መንነት ወረቀት መንበሪ (DOCUMENTS)

ፈለማ ሰሙን አብ መዕረፊ ስደተኛታት ናይ ሕቶ ዑቅባ ዘለዎም ካርድ መንነት ይዋሃበካ።እዚ ድማ ናይ መንነት ካርድኻ ይኸውን።

• ብኽብረትካ አስማትካ ብትኽክል ክትህብ ይግባእ።እዚ ድማ አብ ናይ ፈለማ ቃለመሕትት ምእካብ ሓበሬታ ይኸውን።እቲ ትህቦ ስም ናይ መጻኢ መለለይ መንነትካ አብ ክርዋትያ ይኸውን።እቲ ስም አብ ናይ ስደተኛ ካርድኻ ፡ፓስፖርትኻ ፡ልክዕ ከምቲ አብ እዋን አብ ቃለ መሕትት ዝተሰነደ ይኸውን።

ናይ ነዊሕ ግዜ ጠመተ

ድሕሪ ናይ ሰለስተ ወይ ድማ ሓሙሽተ ዓመት ሰበስልጣን ሃገረ ክርዋትያ እቲ ንስደተኛ ደረጃ ከውህብ ዝኻአለ ምኽንያታት አሎ ድዩ ወይስ የሎን ዳግመ ምርመራ የካይዱ።ጸጥታዊ ኩነታት ከምቲ ዝነበሮ አሸጋሪ ምስ ዝኸውን፤ድሕሪ ሰለስተ ወይ ሓሙሽተ ዓመት ናይ መዋእል መንበሪ ይወሃበካ።እንተኾነ ግን ጸጥታዊ ኩነታት ሃገርካ እንተዳአ ተቀይሩ ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ የብቅዕ፤ናይ መዋእል መንበሪ ፍቃድ ድማ ይስረዝ ፡ብኡ መንጽር ድማ ሃገረ ክርዋትያ ገዲፍካ ክትወጽእ ትግደድ።

• መንበሪ ገዛ

አብ ፈለማ ሰሙናት  አብ ክርዋትያ ምስ ካልኦት ስደተኛታት አብ ግዝያዊ መንበሪ ትቅመጥ።ድሕሪ ናይ ፈለማ ምምሕዳራዊ ስጉምትታት አብ ዝተዳለወልካ ናይ ውልቂ መንበሪ ትቅመጥ።አብ ሐደ ሐደ አጋጣሚታት እቲ መንበሪ ንመሰጋገሪ ወይ ድማ መጻንሒ ዝተወህበካ ይኸውን።ናብኡ ትሰጋገር ምስ ፍሉይ አማኻሪኻ ድማ ትላለ።

እንታይ ዓይነት ማሕበራዊ አገልግሎታት ይህልወኒ ?

ብመንግስቲ ደረጃ ንስደተኛታት ዝውሃብ ሐገዝ አብ ሃገረ ክርዋትያ ብሓደ ወገን ብናይ ዑቅባ ደረጃን በቲ ካልእ ወገን ድማ ዞባዊ መንግስቲ ብመሰረት ትነብረሉ ዞባ ዝህቦ ሓገዛትን ይሙርከስ።

• ሓተትቲ ዑቅባ

ዑቅባ ካብ ትሓተሉ እዋን ጀሚሩ ክሳብ መደምደምታ ናይ ዑቅባ መስርሕ ሓታቲ ዑቅባ ኢኻ።አብ እዋን መስርሕ ዑቅባ ሓታቲ ዑቅባ ግዝያዊ መንበሪ ፍቃድን መባእታዊ ናይ ጥዕና አገልግሎት መሰል ይህልዎ።ሓተትቲ ዑቅባ ንዞባዊ መንግስቲ ይምቅርሑ፤አብ እዋን መስርሕ ዑቅባ ድማ አብ ትሕቲ ዞባዊ መንግስቲ ይኾኑ።ናይ ስራሕ ዕድል ድማ አይህልዎምን፤አብ ገለ አጋጣሚታት ግን ማለት ባዕላዊ ስራሕ ከካይዱ ምስ ዝደልዩ ሰፊሕ ናይ ስራሕ ዕድላት ምስ ዝህሉ ግን ክሰርሑ ይኽእሉ።

• ዓይነታዊ ሓገዝ ሓለዋ ዘለዎም ሰባት፤ ሙሉእ ዕድል ናይ ማሕበራዊ ክፍሊት (benefit ይህልዎም ።እዚ ድማ ዉሑድ አታዊ ምስዝህልዎም ይኸውን።እንተኾነ ግን አብ ሓደ ሓደ ዞባታት እዚ ዕድላት አይህልውን።አብ ስምምዕ ማሕበራዊ ምውህሃድ(integration agreement እንተደኣ አለዉ ግን ማሕበራዊ ክፍሊት ይዋሃቦም።

• አፍልጦ ዝረኸቡ ስደተኛታት፤ናይ ዓለም ለኻዊ ስምምዕ ስደተኛታት ከምእውን ፖለቲካዊ ዑቅባ ዝተዋህቡ፡ መስርሕ ናይ ዑቅባ ስለ ዝወድኡን ፡ብመሰረት ስምምዕ ጀነቫ አፍልጦ ዝረኸቡን ስደተኛታት ኢዮም ።ሙሉእ ናይ ስራሕ ዕድል ይህልዎም፡ብተወሳኺ ድማ ማሕበራዊ ክፍሊት ማዕረ ዜጋታት እታ ሃገር ይህልዎም፤ ንአብነት አብ ጠለብ ዝተመርኮሰ ውሑድ አታውን ፤ ስድራ ቤታዊ ሓገዛትን ዝአመሰሉን።

ብድሕሪ ዝወሃበኒ ናይ ስራሕ ዕድል ብቀጥታ ስራሕ ክረክብ አንተዘይኪኢለ አንታይ ክገብር ይግባእ?

ብፍላይ ኣብ ናይ ፈለማ መዓልታት ዝበዝሑ ስራሕ ብቀሊሉ ኣይረኽቡን ።አዚ ድማ ቛንቛ ክመሃሩ ስለ ዘለዎም ኢዩ።ኣብዚ አዋን አዚ ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ ዘለዎም ሓገዝ ምስ ዘድልዮም ናይ ዉሑድ ደረጃ ኣታዊ ደረጃ ሓገዝ ክረኽቡ ይኽእሉ።ኣርባዕተ ወርሒ ድሕሪ እወታዊ ናይ ዑቅባ ውሳነ ናይ መባእታዊ ሓገዝ ዕድል ኣይህልዎምን።ስለዝኾነ ድማ ናይ መባእታዊ ክፍሊት ሓገዝ ሕቶ ከቕርቡ ይግባእ።አዚ ድማ ኣስታት 8 ሳምንታት ግዜ ይወስድ።ኣብዚ አዋን አዚ ገንዘባዊ ሓገዝ ኣይረኽቡን።ናይ ውሑድ ኣታዊ ሓገዝ ምስ ማሕበራዊ ሓገዝ ዝተሓሓዘ እዩ።

2.3 ዳግመ ጥርናፈ ስድራቤት

ስድራቤተይ ናብ ክርዋትያ ከምጽእ ይኽእል ዶ?

ኣሃዝ ብዝምልከት ስድራቤታዊ ስደት አቲ ዝዓበየ ኢዩ።(ካብ 20014-16 ጥራሕ ኣሃዝ ናይ ዑቅባ ሕቶታት ብ ድረጃ ኤውሮፓዊ ሕብረት ካብ ስድራቤታዊ ጥርናፈ አቲ ዝላዓለ ኔሩ)።

ናይ ሰፈራን ምንባርን ኩነታት ኣባላት ስድራቤት ማለት ሰብኣይን ሰበይትን(ሙዝጉባት ተጻመድቲ ከም እውን ዘይምርዕዋት በጽሒታት፡ሞግዚትን ደቂ ናይ ሓደ ካብኣቶም ዘጠቃለለ ኢዩ።ኣብ ግዜ ጥርናፈ ምርዑዋትን፡ተጻመድትን፡21 ዝዕድሚኦም ወይ ድማ ልዕሊኡ ክኾኑ ይግባኣ።አዚ መስፈሪ ዚ ድማ ብ ሓደ ን ክልቴኦም ይምልከት።

ብርግጽ ሕጊ ስድራቤታዊ ጥርናፈ ኣብ አውሮፓ ኣዝዩ ዝተሓላለኽ ኢዩ።ን ሓለዋ ዝተዋህቡ ሰባት ከም ኣውን ኣባላት ስድራቤት ናይ ኣውሮፓ ዜጋታት ፡ኣባላት ስድራቤት ተወላዶ ሳልሳይ ሃገር ዝተፈልየ እዩ ኣሎ ።

• ሓተትቲ ዑቅባ

ከም ሓተትቲ ዑቅባ መጠን ሕቶ ንስድራቤታዊ ጥርናፈ ምቅራብ ኣይከኣልን

• ሓለዋ ንዝተዋህቡ ሰባት ኣብ ፈለማ 3 ኣዋርሕ

ኣብ ክርዋትያ ደረጃ ናይ ስደተኛ ሓለዋ አንተዳኣ ኣሎካ ስድራቤት ናብ ክርዋትያ ምጥርናፍ ይከኣል።ናይ ስደተኛ ደረጃ ሓለዋ ካብ ዝተዋሃብካሉ ግዜ ጀሚሩ ስድራቤት ናይ ምጥርናፍ ሕቶ ኣብ ውሽቲጢ 3 ወርሂ ክቀርብ ይግባእ።ስድራቤትካ ሕቶ ስድራቤታዊ ጥርናፈ ኣብ ኤምባሲ ክርዋትያ ናይ ዝርከብዎ ሃገር ከቅርቡ ይግባእ።ኣብተን ፈለማ ናይ ስደተኛ ደረጃ ዝተቀበልካሉ 3 ኣዋርሕ ጥርናፈ ስድራቤት ቅልል ዝበለ ኢዩ።ሰለስተ ኣዋርሕ ምስ ሓለፈ አንተኾይኑ ግን ሓደ ሓደ ጠለባት ከተማልእ ክትሕተት ትኽእል፥እሱ ድማ ናይ ገንዘብ ኣታውን ብቁዕ መንበሪን ።ቀይሕ መስቀል ክርዋትያ ብዛዕባ ጥርናፈ ስድራቤት ብ ዝተፈላለዩ ቛንቛታት ሓበሬታ ይህብ።

• ሓለዋ ስደተኛ ዝተዋህቡ ሰባት ድሕሪ ናይ ፈለማ ሰለስተ ኣዋርሕ ከምእውን ካልኦት ናይ ሳልሳይ ሃገር ዜጋታት

ኣብ ሃገረ ክርዋትያ ዕድላት ስድራቤታዊ ጥርናፈ ብመሰረት ዝተዋሃብካዮ መንበሪ ፍቓድ  ዝፍለ ይኽውን።

ከም ናይ ሳልሳይ ሃገር ዜጋ መጠን ኣባላት ስድራቤትካ መንበሪ ፍቓድ ይዋሃቦም’(ቀይሕ ጻዕዳ

ምስ ቀይሕ ካርድ)አዚ ድማ ሓፈሻዊ መስፈሪታት ንምውናን መንበሪ ፍቃድ ዘማላኡ ምስ ዝኾኑ ኢዩ።አቲ ካርድ ን ወናኒኡ ነጻ ናይ ስራሕ ዕድላት ይህብ።

ከም ሕጊ ጠለብ ጥርናፈ ኣብ ኤምባሲ ክርዋትያ ናይ ትውልዲ ሃገሮም ከቅርቡ ይግባእ።(ወይ ድማ ኣብ ዝቅመጥሉ ሃገር) ብፍሉይ ግን አቲ ሕቶ ጠለብ ጥርናፈ ብመሰረት ዜግነቶም ኣብ ውሽጢ ክርዋትያ ከቅርቡ ይኽእሉ።አዚ ድማ ናብ ሃገር ክርዋትያ ብዘይ ናይ ቪዛ ኣድላይነት ክኣትዉ የኸእሎም።

እዚ ዝስዕብ ሓፈሻዊ መስፈሪታት መንበሪ ፍቃድ ንምርካብ ክማላእ ይግባእ

• እኹል ናይ ኣታዊ ዓቅሚ፥4 አኹልን ተኸታታሊ ኣታውን ፡ን ናብራኻ ብዘይ ናይ ማሕበራዊ ሓገዛት ከውሕስ ዝኽእል ክህልወካ ይግባእ።እቲ ኣታዊ ልክዕ ወይ ድማ ካብቲ ሙዱብ ናይ ጥሮታ ደረጃ ዝለዓለ ክኽውን ይግባእ።
• ውሕስነት ጥዕና፥5 ሸፈነ ውሕስነት ጥዕና፥ምቅራብ ማሕበራዊ ሓገዛት፥ሸፈነ ከጋጥሙ ዝኽእሉ ኩሉ ዓይነት ስግኣታት
• ዝተማለአ ናይ መንበሪ ዓቅሚ ምስ ናይ ውሽጢ ደረጃ ዝዛመድ፥6 መርትዖ ንብቁዕ ናይ መንበሪ ደረጃ ንስድራቤትካ ዝምጥን ብመሰረት ናይ ውሽጢ ደረጃ ከተቅርብ ይግባእ
• ብቁዕ መንቀሳቀሲ ወረቀት7
• ነጻ ቦታ ኣብ ኣገዳሲ ኮታ(ኣብ ዝተፈላለዩ ዞባታት ክርዋትያ ን ስድራቤታት ዝተሓዝኣ ቦታታት ኣሎ)
• ኣባላት ስድራቤትካ መባእታዊ ናይ ቛንቛ ክርዋትያ ብቕዓት ደረጃ1 (A1)ብመሰረት ንድፊ ስራሕ አውሮፓ ንቛንቛታት ከቅርቡ ይግባእ፥እዚ ድማ ንሕቶ ጠለብ መንበሪ ፍቃድ ሓጋዚ ይኸውን።ብተወሳኺ module 1 (ስምምዕ ምውህሃድ)ክኽትሙ ይግደዱ።መሰረታዊ ትሕዝቶ module 1 ንቛንቛ ክርዋትያ ክዳለዉ ይሕግዝ።እዚ ድማ ብቅዓት ቛንቛ ደረጃ 2(A2) ብመሰረት ንድፊ ስራሕ ኣውሮፓ ንቛንቛታት ይሕግዞም።ነቲ ዝዳሎ ናይ ቛንቛ ፈተና እንተ ዘይሓሊፎም ዳሕሪ 2 ዓመት ዝሕደስ መንበሪ ፍቃድ ኣይህልዎምን።
• ሰብመዚ ወይ ድማ ሰበስልጣናት ብተወሳኺ ስድራቤትካ ስግኣት ህዝባዊ ፖሊሲ ፣ህዝባዊ ስርዓት(ደምቢ)፣ወይ ድማ ህዝባዊ ጥዕና ንኸይህልዎም መርመራ የካይዱ10።

ኣብዚ ዝስዕብ ሓበሬታ ብዛዕባ ፍሉይ ሓገዛት፣መሰላትን ኣገልግሎት ኣብ መዕረፊ ስደተኛታት፣መስርሕ ዑቅባ ከምእውን ዓለም ለኻዊ ዑቅባ ንዝተፈላለዩ ብቀሊሉ ክጉድኡ ዝኽእሉ ጉጅለታት ክርከብ ይከኣል።

ደቀንስትዮ

ደቀንስትዮን ኣዋልድን_ስደተኛታት፣ብፍላይ ድማ ብውልቂ ዝንቀሳቀሳ ፡ብዙሕ ሓደታት የጋጥመን።ስለዝኾነ ድማ ንጠለባተን ኣተክሮ ንምሃብ ኣብ ግዜ ጠለብ ዑቅባን ዓለምለኻዊ  ሓለዋ ኣብ ዝወሃባሉ ግዜ ፍሉይ መሰል ይህልወን።

ደቀንስትዮን ኣዋልድን፡ ደቀንስትዮ ብምዃነን ጥራይ ንዝተፈላለዩ ዓበይቲ ሓደጋታት ይቃለዓ፡ እሳቶም ድማ፣

• ኣካላውን ጾታውን ዓመጽ ኣንጻር ደቀንስትዮ
• ውሽጣዊ ዓመጽ
• ግዱድ መውስቦ
• “ናይ ክብሪ“ ገበናት
• ዝውውር ንምንዝርናን ግዱድ ስራሕን፣ ከምእውን
• ካልኦት ዓይነታት ስቅያትን ዓመጽን

እዞም ምኽኒያታት ኣብ ግምት ብምእታው ደቀንስትዮን ኣዋልድን ፡ ኣብ ክርዋትያ ዓለምለኻዊ ዑቅባ ክረኽባ ይኽእላ።

ፍሉይ ሓገዛት  ንደቀንስትዮን ኣዋልድን ኣብ መዕረፊ ስደተኛታት

ደቀንስትዮን ኣዋልድን ምስ ኣባላት ስድራቤተን እንከለዋ በይናዊ ናይ ዑቅባ ጠለብ ከቅርባ መሰል ኣለወን።እዚ ማለት ድማ ናይ ዑቅባ ጠለበን  ካብቲ ናይ ኣባላት ስድራቤት ብፍሉይ ይረኣን ይምርመርን ማለት ኢዩ።ጓል ኣንስተይቲ ኣባል ድማ ነቲ ቃለ መሕትት ተካይድን ትምርምርን።ጓል ኣንስተይቲ ተርጓሚት እውን ትዳለወለን ፣እንተኾነ ግን ኣብ ክርዋትያ ፡ከምቲ ኣብ ካልእ ኣውሮፓ ብቁዓት ተርጎምቲ ንናይ ኩሎም ስደተኛታት ቛንቛ ብቐሊሉ ኣይርከብን።

ኣብ መዕረፊ ማእከላት ድማ ደቀንስዮን ኣዋልድን ናይ በይነን ገዛን ቀረባትን ካብ ናይ ደቂ ተባዕትዮ ይኸውን፡ምስ ኣባላት ስድራቤተን ምስ ዝደልያ ግን ብሓባር ይዳለወለን።ኣብ መዕረፊ ማእከላት ድማ ንደቀንስትዮን ኣዋልድን ናይ በይነን ሽንት ቤትን ናይ ጽሬት መሳለጥን ክዳለወለን ይግባእ።

ናይ ጥዕና መሰላት 

ነፍሰጹር ደቀንስትዮን ዝወላዳን፡ ልክዕ ከም ዜጋታት ክራዋትያ ፡፡ሓተትቲ ዑቅባ ይኹና ወይ ድማ ዓለም ለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህበን ፡መሰል ናይ ክንክን ጥዕና ኣደን  ኣገልግሎታትን ኣለወን ።እዚ ድማ ተኸታታሊ ምርመራ ጥዕና ፣መድሃኒት ኣድላይ ምስ ዝኸውን፣ጥዕናዊ ምኽሪ ኣብ ግዜ ጥንሲ፣ናይ ሆስፒታል ኣገልግሎት፣ሓገዝ ኣብ ግዜ ጥንስን ድሕሪኡን የጠቃልል።ካልኦት ደቀንስዮን ኣዋልድን ድማ ደረጃ ናይ ዑቅባ ጠለብን ዝተዋህበኦ ዓለምለኻዊ ዑቅባን ምርኩስ ብምግባር መሰል ናይ ጥዕናዊ ኣገልግሎት ይህልወን።እንተኾነ ግን፡ ብመንጽር ደረጃ ዑቅባ ይኹን ካልእ፡ ደቀንስዮን ኣዋልድን ፍርያማነተን ብዘየገድስ ጥዕናዊ ኣገልግሎታት ተዳልዩለን ይርከብ።

ሓለዋ ኣንጻር ዓመጽ

ጓል ኣንስተይቲ ወይ ድማ ጎርዞ ግዳይ ውሽጣዊ ዓመጽ ምስ እትኸውን(ብ ኣባላት ስድራቤት ዝፍጸም ዓመጽ) ፡ፍሉይ ሓለዋ ናይ ምርካብ መሰል ኣለዋ።ናይ ምፍላይ መሰልን ኣድላይ ምስ ዝኸውን ድማ ካብ ዓመጸኛ ሓለዋ ብፖሊስ ክግበረላን ኣብ ንደቀንስትዮን ህጻናትን ዝተዳለወ መዕቆቢ ትሰፍር/ትቅመጥ፣-ግዳያት ዓመጽ።ካብ ዓመጸኛ ድማ ብ ምስጢር ትነብር ፣ሕክምናውን ናይ ስነ-ኣእምሮ ሓገዛት ድማ ትረክብ።

ግዳይ ውሽጣዊ ዓመጽ ጓል ኣንስተይቲ ወይ ድማ ጎርዞ ሓታቲት ዑቅባ ምስእተኸውን ጠለብ ዑቅባኣ ኣብ ድልየታ ዝተሞርኮሰ ብፍሉይ ይምርመር።ድሮ ዓለምለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህባ ወይ ድማ ግዝያዊ መንበሪ ምስ ዝህልዋ ብፍሉይ ካብ ኣባላት ስድራቤት ወጻኢ መንበሪ ፍቃድ ክሕደስ ይኽእል።እዚ ን ደቀንስትዮን ኣዋልድን ብስድራቤታዊ ጥርናፈ፡ መንበሪ ፍቃድ ዝረኸባ እውን የጠቃልል።

ህጻናትን መእሰያትን

ዝኾነ ሰብ ኣብ ትሕቲ ዕድመ 18 ዝርከብ ብመሰረት ሕጊ ክርዋትያ ህጻን እዩ።ኣብ መስርሕ ዑቅባን ስደትን፡ ህጻናት ከም ብቀሊሉ ተጠቃዕቲ ጉጅለ ይፍለጡ፣ ወላኳ ምስ ስድራቤቶም ወይ መቅርቦም ይሃልዉ ፡ፍሉይ መሰል ናይ ሓለዋ ኣለዎም።

ፍሉይ ሓገዛት ኣብ መዕረፊ ማእከል ፡ንህጻናትን መንእሰያትን

ብስም ህጻን ዓለምለኻዊ  ጠለብ ዑቅባ ምቅራብ ንዋሕስ ናይቲ ሕጻን ይምልከት።አዚ ድማ ወለዲ ወይ ድማ ሕጋዊ ሓላፍነት ናይቲ ህጻን ዝወስድ ሰብ ይኸውን።ጠለብ ዑቅባ ናይቲ ህጻን ድማ ምስ ናይ ወላዲ ወይ ድማ ሕጋዊ ወኪል ጠለብ ዑቅባ ዝተኻተተ ይኸውን።

ኣብ ግዜ ጠለብ ዑቅባ ህጻናት ካብ ወለድን መቅርብን ክፍለዩ የብሎምን።እዚ ድማ ነቲ ህጻን ምስ ወላዲ ወይ ድማ ሕጋዊ ወኪል ምዃን ኣብ ሓደጋ ዘየእቱ ምስ ዝኸውን እዩ።ኣብ ሓደጋ ዘእቱ ምስ ዝኸውን ግን ሰብ መዚ መዕረፊ ማእከል ንዝምልከቶ ኣካል ብምሕባር ነቲ ህጻን ኣብ ውሑስ ቦታ ከንብርዎ ይግባእ።

ህጻናት ካብ ወለዲ ወይ ድማ መቅርብ ዝተፈልየ ናይ ባዕሎም ቀረብን መሳለጥን ናይ ምርካብ መሰል ኣለዎም። ንፍሉይ ጠለባት ከም ህጻናት መጠን ፍሉይ መሰል ኣለዎም።

መሰላት ጥዕና  

ኩሎም ህጻናት ትሕቲ 18 ዓመት ፡ሓተትቲ ዑቅባ፣ዓለምለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህቦም፣ግዝያዊ መንበሪ ዘለዎም ልክዕ ከም ዜጋታት ክርዋትያ ናይ ጥዕና መሰለዎም ዝተሓለወ እዩ።

መሰላት ትምህርቲ

ኩሎም ህጻናት ናይ ትምህርቲ መሰል ይህልዎም፡ሓተትቲ ዑቅባ፣ዓለምለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህቦም፣ግዝያዊ መንበሪ ብስድራቤታዊ ጥርናፈ ዝተዋህቦምን የጠቃልል።

ህጻናት- ሓተትቲ ዑቅባ  ሕቶ ጠለብ ዑቅባ ካብ ዘቅርቡ ኣብ ውሽጢ 30 ማዓልታት ኣብ ቤት ትምህርቲ ክምዝገቡ ይግባእ።እቲ ህጻን ቛንቛ ክርዋትያ ምስ ዘይዛረብ ፣መባእታዊ ምድላው ንቛንቛ ፡ኮርሳት ይውሃቦ፣ብተወሳኺ ድማ ናይ ካልኦት ዓይነታት ትምህርቲ ኮርሳት የጠቃልል።

መባእታዊ ትምህርቲ ኣብ ክርዋትያ ግዴታዊ ኢዩ።ኣብ ካልእ ሃገር ትምህርቲ ዝጀመረ ቅድሚ ትምህርቲ ኣብ ክርዋትያ ምቅጻሉ ፈተናታት ይወሃቦ።ሰብ መዚ ቤት ትምህርቲ ኣድላይ ኮይኑ ምስ ዝረኽብዎ እቲ ህጻን ኣድማዕነቱ ተራኢዩ ሓደ ክፍሊ ንታሕቲ ክምዝገብ ይኽእል።

ካልኣይ ደረጃ ትምህርቲ ፣ግዴታዊ ኣይኮነን እንተኾነ ግን ድሌት ዘለዎ ህጻን ንካልኣይ ደረጃ ትምህርቲ ክቅጽል መሰል ኣለዎ።ህጻናት ኣብ ካልኣይ ደረጃ እንታይ ዓይነት ትምህርቲ ይደልዩ ናይ ምምራጽ መሰል ኣለዎም ፣እንተኾነ ግን ናይ መባእታዊ ትምህርቲ ውጺኢት ብምርኣይ ይኸውን።

ናይ ቅድመ-ትምህርቲ ህጻናት ናብ መውዓሊ ህጻናት ክኸዱ ይኽእሉ፣እዚ ድማ ብፍቃድ ወለዲ ወይ ድማ ሕጋዊ ወኪል ይኸውን።ዓለምለኻዊ ሓለዋ ወይ ድማ ግዜያዊ መንበሪ ዝተዋህቡ ህጻናት ኣብ ከባቢኦም ዝርከብ መውዓሊ ህጻናት ይኸዱ።ኣብ መዕረፊ ማእከል ዝርከቡ ህጻናት ግን(ሓተትቲ ዑቅባ) ኣብ ውሽጢ እቲ ማእከል መውዓሊ ህጻናትን ይህልዎም ፣ምስ ህጻናት ዜጋታት ክርዋትያ ድማ ክኸዱ ይኽእሉ።

መሰላት ህጻን

እቲ ቀንዲ ትካል ከም ህጻን መሰላትካ ዝሕሉ ቤት ጽሕፈት ተጠባባቂ ንህጻናት እዩ። ነዚ ቤት ጽሕፈት ድማ ብተለፎን ፣ኢመይል፣ወይ ድማ ብኣካል ምውካስ ይከኣል።

ኣላይ ዘይብሎም ህጻናት

ትሕቲ 18 ዓመት ኮንካ ወላዲ ፣ቤተ ሰብ፣ ቤተ ዘመድ፣ወይድማ ሕጋዊ ወኪል ዘይብልካ ምስ እትኸውን  ኣላይ ዘይብሎም ትሕቲ ዕድመ ህጻናት (unaccompanied minor) ይበሃል።ኣላይ ዘይብሎም ህጻናት ንሓደጋ ዝተቃለዑ ኮይኖም፡ ናይ ዝተፈልየ ሓለዋ መሰል ኣለዎም።

ፍሉይ ሓገዛት ንኣላይ ዘይብሎም ህጻናትን ፣ናይ ዑቅባ መስርሕን  ኣብ መዕረፊ ማእከል

ኣብ መዕረፊ ማእከል ከም ትሕቲ ዕድመ ህጻን መጠን ካብ ዓበይቲ ሓተትቲ ዑቅባ ዝተፈልየ ቀረብን መሳለጥያን ይወሃበካ።ኣብ ክርዋትያ ድማ ኣብ ትሕቲ ኣባይቲ ማሕበራዊ ሓገዛት ን ህጻናትን መንእሰያትን ዝተባህለ ቀረብ መንበርን መሳለጥን ይህልወካ። ማእከል ህጻናትን መንእሰያትን ክፉት ማእከል ኮይኑ ብፍሉይ ካብ ወለዶም ብዝተፈላለየ ምኽንያት ዝተፈልዩን ምስ ስድራቤት ክነብሩ ዝተጸገሙን ዝነብርሉ ማእከል ኢዩ።

ሓላፍነት ናይ ወላዲ ዝወስድ ዋሕስ(guardian)ይህልወካ። እሱ ድማ፡ ኣብ ንዓኻ ዝጠቅም ውሳነታት ይሳተፍ። ኣብ ዝውስነልካ ጉዳያት ድማ ክትታሓባበርን ክትሕተትን መሰል ይህልወካ፣እዚ ድማ ኣብ ክርዋትያ ጠለብ ዑቅባ ምስእትደሊ ይኸውን።ዋሕስካ ድማ ሓበሬታ ብዛዕባ መሰላትካ፣ዝወሃበካ ኣገልግሎት፣እንታይ ዕድላት ይህልወካን፡ ናይ ምሕባር ግደታ ይህልዎ።

ናይ ዳግመ ጥርናፈ ስድራቤት መሰል ይህልወካ ፡ስድራቤትካ ኣብ መበቆል ሃገር ይሃልዉ ፣ኣብ ካልእ ሃገር፣ብተወሳኺ ድማ ምስ ስድራቤትካ ቀጻሊናይ ምርኻብ መሰል ኣሎካ።

ዑቅባ ክትሓትት እንተወሲንካ ጠለብካ ኣብ ምሃብ ውሳኔ ቀዳምነት ኣለዎ።ባዓል መዚ ሚንስትሪ ውሽጣዊ ጉዳያት ፍሉይ ስልጠና ንጉዳይ ህጻናትን መንእሰያትን ዝወሰደ መርመራ የካይድ።ዋሕስ ድማ ነቲ ሕቶ ጠለብ ዝምልከት ከዳልወካን ንቃለ መሕትት ከቅርበካን ይግባእ።

ጠለብ ሕቶ ዑቅባ ከተቅርብ ምስ ዘይትውስን ድማ ማእከል ሰብኣዊ ድሕነት ምስ ወለዲን ማሕበራዊ ኣገልግሎት ትካላት ናይ መበቆል ሃገርካ ብምርኻብ ናብ ሃገርካ ክመልሰካ ተበጉሶታት ይወስድ።

መሰላት ጥዕናዊ ክንክን

ከም ኣላይ ዘይብሉ ህጻን (ትሕቲ 18 ዓመት ) ፡ መሰል ጥዕናዊ ክንክን፡ ልክዕ ከም ዜጋ ክርዋትያ ምስ መሰረታዊ ናይ ጥዕና ውሕስነት ይህልወካ።

መሰላት ትምህርቲ

መሰል ትምህርቲ ብመሰረት ዕድመኻን ዝንባሌታትካ ይህልወካ።ኣየናይ ደረጃ ክፍሊ ክትመሃር ከምእትደሊ ፡ ዝሓለፈ ደረጃ ትምህርትኻ ይግምገም።ተወሳኺ ክላሳትን ሓገዛትን ን ቋንቋ ክርዋትያ ድማ ይዳለወልካ።

መንበሪ ኣላይ ዘይብሎም ህጻናት

 ኣብ ትሕቲ ኣባይቲ ማሕበራዊ ሓገዛት ን ህጻናትን መንእሰያትን ክሳብ ትምህርትኻ ትፍጽምን ካብ ክልል 21 ዓመት ዘይሓልፍ ክትነብር ትኽእል።ካብኡ ብምቅጻል ግን ናይ ባዕልኻ መንበሪ ደሊኻ ትነብር።ቅድሚ ካብቲ ናይ ማሕበራዊ ሓገዛት ንህጻናትን መንእሰያትን ማእከል ቅድሚ ምስንባትካ ፡እቲ ማሕበር ስራሕ ክትረክብን መንበሪ ንክትረክብ ሓገዛት ይገብረልካ።

ኣገልግሎት ደገፍን ሓገዛትን

ክሳብ ኣብ ክርዋትያ ዘለኻ ደረጃ ዑቅባኻ ብዘየገድስ(ዑቅባ ሓቲትካ ዲኻ ወይስ ኣይሓተትካን፣ዓለምለኻዊ ሓለዋ ኣሎካ/የብላካን)ናይ ስነ-ኣእምሮ ሓገዛት ይህልወካ፣ ደገፍን ኣልያን(guidance) እንተ ደሊኻ፣ዋሕስካ ንትሕቲ ዕድመ ስደተኛታት ዝሕግዙ ማሕበራትን ሰብ ሞያን ከራኽበካን ከላልየካ ሓላፍነታዊ ግደታ ኣለዎ።

ካብ ስድራቤት ዝተፈልዩ ህጻናትን ወይ ድማ ብዘይ ኣባል ስድራቤት ዝጓዓዙን ፡ግዳያት ናይ ሓደጋ ንግዲ ወዲ ሰብ ሙዃኖም ይእመኖሎም። እዚ ማለት ድማ ንምስጋግር፣ምምዝማዝ ህጻናትን መእሰያትን ብግዴታ ይኹን ብዓፈና ንስራሕ ፣ምንዝርና ፣ለመና ወይ ድማ ካልኣት ገበናዊ ንጥፈታት የጠቃልል።ሰብ መዚ ፖሊስ ፣ማሕበራውያን ሰራሕተኛታት፣ከምእውን ዋሕስካ ድማ እዚ ገበናት ኣብ ልዕለኻ ተፈጺሙ ንከይከውን ብምርግጋጽ ኣድላይ ሓገዛት ይገብሩልካ።

ስድራቤታት               

ስድራቤታት ናይ ጥርናፈን ብሓባር ናይ ምንባር መሰል ኣለዎም።

ኩነታት ኣቀባብላ (መዕረፊ ማእከል) ንስድራቤታት

ሓተትቲ ዑቅባ ስድራቤታት ናይ ሓባር መንበርን ቀረብን ኣብ መዕረፊ ማእከል ይዳለወሎም።ልዕሊ 18 ዓመት ኣባላት ስድራቤት በብውልቆም ዑቅባ ይሓቱ፣ ሕቶ ዑቅባ ትሕቲ ዕድመ ኣባላት ስድራቤት  ድማ ምስ ናይ ወለዲ ጠለብ ዑቅባ ይጠቃለል።

ውልቂ ስድራቤታት ምስ ትሕቲ ዕድመ ህጻናት ድማ ንሓደጋ ዝተቃልዑ ስለ ዝኾኑ ፍሉይ ሓለዋ ይግበረሎም።ሓተትቲ ዑቅባ ምስ ዝኾኑ ድማ ናይ ውልቆም መንበሪ ካብ ዓበይቲ ነበርቲ ዝተፈልየ ይወሃቦም።

ጥርናፈ ስድራቤት

ኣብ ክርዋትያ ዓለም ለኻዊ ዑቅባ እንተ ተዋሂቡካ ፡ስድራቤትካ ድማ ኣብ መቆል ሃገርካ ወይ ድማ ኣብ ካልእ ሃገር እንተደኣ ኣለዉ መሰል ናይ ስድራቤታዊ ጥርናፈ መሰል ኣሎካ።ክትጥርንፎም ትኽእል ኣባላት ስድራቤትካ ብመሰረት ሕጊ ሃገረ ክርዋትያ እዞም ዝስዕቡ ኢዮም፣

• በዓል ቤት ወይ ድማ በዓልቲ ቤት ምርዕው/ምርዕውቲ እንተኾንካ፣ናይ ህይወት ብጻይ/ብጸይቲ ኣብ ክርዋትያ ብ ሕጊ መሰረት ናይ ህይወት መጻምድቲ ይበሃል
• ናትካ ወይ ድማ ናይ በዓልቲ ቤትካ ውላድ /ዘዕብኻዮ ትሕቲ ዕድመ ህጻናት፣ዓበይቲ ልዕሊ 18 ዓመት ምርዕዋት እንተዘይኮይኖም
• ህጻን(ትሕቲ 18 ዓመት) እንተኾንካ ወለድኻ፣ሕጋዊ ሞግዚት(ከም ወላዲ ዝሕሰብ ኣባኻ ዝተመርኮሰ/ብኣኻ ዝእለ)
• ናይ ቐረባ ቤተሰብ(ዓበይቲ ወለዲ ፡ንኣብነት ብሓደ ኣብ ናይ ሓባር መነበሪ ዝነበርካን ብ መንገድኻ ዝእለዩ።

ጥርናፈ ስድራቤት ሕጋዊ፣ ምምሕዳራዊ ኣገባባት ዘለዎን ከቢድን ግዜ ዝወስድን እዩ።ምኽሪ ካብ ዝምልከቶም ማሕበራት ምርካብ ኣገዳሲ ኮይኑ እዚ ድማ ኣብ መስርሕ ጥርናፈ ጌጋታት ሕልኽላኻት ንኸየጋጥም እዩ።

ስንክልና ዘለዎም ሰባት

ስንክልና ዘለዎም ሰባት ማለት ናይ ነዊሕ ኣካላዊ፣ስነ ኣእሙራዊ ናይ ብልሒ ምምዝባላት ዘለዎም ኢዮም። እዚ ድማ ዓረቢያ ስንክልና(wheelchair)ተጠቀምትን ካልእ ናይ ምንቅስቃስ ጸገም ዘለዎም ሰባት፣ዓይነ ስውራን፣ጸማማትን፣ ናይ ሓንጎል ጸገም፣ወይ ድማ ማሕበራዊ ጸገም ዘለዎም ሰባት የጠቃልል።

 ኩነታት ምቅባል/ምእንጋድ ፣ናይ ዑቅባ ኣገባባት ን ስንክልና ዘለዎም ሰባት

ስንክልና ዘለዎም ሰባት ንሓደጋ ዝተቃልዑ እዮም ፡ስለዝኾነ ድማ ብፍሉይ ምስ ኩነታቶም ዝኸይድ ሓለዋ ክግበረሎም ይግባእ።እዚ ማለት ድማ ናይ ምእንጋድ መሰሎም ዝተሓለወ ክኸውን ይግባእ፣ዑቅባ ኣብ ዝሓትሉ እዋን ካብ ናይ ልዕሊ ዕድመ ሓተትቲ ዑቅባ ብዝተፈልየ ኣገባብ ይኸውን።ውሕስነት ስንክልና ዘለዎም ሰባት ቀዳምነት ዝወሃቦ ጉዳይ እዩ።

ኣብ ሓደ ሓደ ኣጋጣሚታት ፡ስንክልና፡ ናይ ስነ ኣእምሮ ጥዕናን ስንክልና ኣእምሮ ኣገዳሲ ውሳኔታ ኣብ ናቶም ዝንባለ ምስ ህይወቶም ዝተኣኣሳሰር ንክገብሩ የጸግሞም።ኣብ ከምዚ ኣጋጣሚታት ብሕጊ ዓቅሞም ድሩት ኪኸውን ይግበር።እዞም ሰባት እዚኦም ሕጋዊ ሞግዚት ክህልዎም ይግባእ፣እዚ ድማ ኣገዳሲ ውሳኔትት ንኽገብሩን ምስ ናቶም ዝንባሌ ዝኸይድ ኣብ ናይ ዑቅባ ውሳኔ መስርሕ ክሳተፉን ኣሎውም ነቶም ስንክልና ዘለዎም ሰባት ብምትካእ ሞግዚት ዓቢ ተራ ኣለዎ።ሕጋዊ ሞግዚት ፡ኣብ መስርሕ ውሳኔ ናይ ዑቅባ ብንጥፈት ክሳተፍ ይግበኦ፣ እንተኾነ ግን ክንዲ እቲ ስንክልና ዘለዎ ሓታቲ ዑቅባ ክዋሳእ ኣይክእልን እዩ።

ሓለዋ መሰል ንስንክልና ዘለዎም ሰባት   

ሕጋዊ ዓቅሚ ምእጋድ ተነቃፊ ክሳብ ዝኾነ ፡ሓገዝ ዘድልዮም ስንክልና ዘለዎም ሰባት ምስ ዘጋጥሙኻ ሕጋዊ ሓገዛት ክግበረሎም ኣድላይ ምትሕብባር ክንገብር ይግባእ። ተጠባባቂ ስንክልና ዘለዎም ሰባት   ኣብ ክርዋትያ ንሓለዋ ሰብኣዊ መሰላት ስንክልና ዘለዎም ሰባት ዝንቀሳቀስ ማሕበር እዩ።ብተወሳኺ ማሕበራት ናይ ስንክልና ዘለዎም ሰባት ከምእውን ዘይ መንግስታውያን ማሕበራት ምኽርን ሓገዛትን ዝህባ ኣለዋ።

መሰል ክንክን ጥዕና

ስንክልና ዘለዎ ሰብ ኩነታቱ ኣብ ግምት ዘእተወ መሰልናይ ክንክን ጥዕና ኣለዎ፡እዚ ድማ ንሓታቲ ዑቅባን ዓለምለኻዊ ሓለዋ ዝተዋህቦ ሰብ ብሓደ ይምልከት።

ናይ ትምህርቲ መሰል

ዕድመ ምርኩስ ብምግባር ልክዕ  ከም ሓታቲ ዑቅባን ዓለምለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህቦ ሰብን  ናይ ትምህርቲ መሰል ኣሎካ።እዚ ማለት ድማ ከም ሓታቲ ዑቅባ ፡ ስንክልና ዘለዎም ህጻናት ናይ መባእታውን ካልኣይን ደረጃ ትምህርቲ መሰል ይህልዎም።

ዓለም ለኻዊ ሓለዋ ዝተዋህቡ ስንክልና ዘለዎም ሰባት ከም ናይ ክርዋትያ ዜጋ መሰላት ትምህርቲ ኣለዎም።

መባእታዊ ትምህርቲ ኣብ ክርዋትያ ን ኣብ ክሊ ዕድመ 6 ክሳብ 15 ዝርከቡ ህጻናት ግደታዊ እዩ።እዚ ድማ ስንክልና ዘለዎም ህጻናት የጠቃልል(link to education)።ስንክልና ዘለዎም መእሰያትን ህጻናትን መሰላት ናይ ካልኣይ ደረጃ ትምህርትን ዩኒቨርሲቲ ዕድላትን ኣለዎም።መስርሕ ትምህርቲ ንስንክልና ዘለዎም ህጻናትን መንእሰያትን ኣብ ክርዋትያ ብግቡእ ንክመሃሩን ክርድኡን ሓገዝ ይግበረሎም።

መሰል ስራሕ

ኣብ ክርዋትያ ስንክልና ዘለዎም ሰባት መሰል ናይ ስራሕ ኣለዎም፡እዚ ድማ ንሓተትቲ ዑቅባን ዓለም ለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህቡ ሰባት የጠቃልል፣ሕጊ ዝጠልቦ ኩነታት ከማልኡ ድማ ይህልዎም።

ስንክልና ዘለዎ ዓለም ለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህበ ሰብ እንተኾይኑ መምዘኒታት ስራሕ ንስንክልና ዘለዎም ሰባት ክውከስ ተመራጺ ይኸውን።እዚ ሓበሬታ ድማ ካብ ህዝባዊ ናይ ዕዮ ኣገልግሎት ወይ ድማ ማሕበራት ስንክልና ዘለዎም ሰባት ይርከብ።

ሓለዋ ኣንጻር ኣፈላላይ

ኣፈላላይ ንስንክልና ዘለዎም ሰባት ኣብ ክርዋትያ ብጥብቂ ዝተኸልከለ እዩ።ስንክልና ዘለዎ ሰብ ናይ ኣፈላላይ ኩነት እንተ ኣጋጢምዎ ፣ማለት ካብ ስንክልና ዘይብሉ ሰብ ብዝተፈልየ መልክዕ እንተደኣ ተራእዩ ሓለዋ ክግበረሉ መሰል ይህልዎ።

ኣብ ከምኡ ኣጋጣሚ ናይ ጥርዓን ፋይል ንቤት ጽሕፈት ተጠባባቂ ማሕበር ንስንክልና ዘለዎም ሰባት ክኸፍት ይኽእል። ወይ ድማ ኣብ ከባቢኡ ዝርከብ ማሕበር ስንክልና ዘለዎም ሰባት ክውከስ ይግባእ።እንተኾነ ግን ፡ኣብ ግምት ክኣቱ ዘለዎ ጉዳይ ንቋንቋኻ ክትርጉሙ ዝኽእሉ ተርጎምቲ ብቀሊሉ ክርከቡ ኣጸጋሚ እዩ።ኣብዚ ኩነት እዚ ቋንቋኻን ቋንቋ ክርዋትያ ዝርዳእ ሰብ ክትረክብ ዝሓሸ ይኸውን ።

ግዳያት ንግዲ ወዲ ሰብ

ንግዲ ወዲ ሰብ እንታይ ማለት እዩ?

ግዳያት ንግዲ ወዲ ሰብ ዝኾኑ ሰባት ማለት ሰባት ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ናይ ካልኦት ብምዃን ካብ ድሌቶም ወጻኢ ክምዝመዝዙን፣ኣብ ዘይደለይዎ ስራሕ ክዋፈሩን፣ብዘይ ዝኾነ ክፍሊት ክሰርሑ ክግደዱን ማለት እዩ።

ግዳያት ክስልጥኑን ኣብ ገለ ኣጋጣሚ ውን ክሽየጡን ይኽእሉ ፣እዚ ድማ ምብ ፈላጢኦም፣ ቤተ ዘመድ፣ ወይ ድማ ገበነኛ ጉጅለታት ይኸውን።ሓደ ሓደ እዋን እውን ጹቡቅ ክፍሊት ዘለዎ ስራሕ ክንረኽበልኩም ብምባል ናይ ሓሶት መብጽዓ ይወሃቦም።መብዛሕትኡ እዋን ካብ ሃገር ናብ ሃገር ይንቀሳቀሱ ወይ እውን ካብ ሩሑቅ ገጠራት ናብ ከተማታት ። ነጋዶ ደቂ ሰብ ነቶም ግዳያት ሙሉእ ብ ሙሉእ ኣብ ቁጽጽር የእትውዎም፣የገድድዎም፣ይጨውይዎም፣የታልልዎም።ገንዘባዊ ዓቅሞምን ወረቀት መንነቶምን ይውሰዶም ፡ምኽኒያቱ ምሉእ ብምሉእ ኣብ ትሕቲ እቶም ነጋዶ ደቂ ሰብ ንክኾኑ ማለት እዩ።

ግዳያት ኣካላዊ ፣ጾታዊ ፣ስነ ኣእሙራዊ ኣመጽ የጋጥሞም፡ኣብ ገለ ኣጋጣሚ እውን ዘደንዝዝ መድሃኒት ብምሃብ ኣብ ትሕቲ ቁጽጽር ይእትዉ።ነጋዶ ደቂ ሰብ ንግዳያት ይምዝምዝዎም፣ናብ ካልኦት ድማ የሰጋግርዎም ፡እዚ ድማ ንግዱድ ስራሕ፣ ምንዝርና፣ካልእ ናይ ገበን ንጥፈታት ብዘይ ናቶም ድሌት ከዋፍርዎም ይኽእሉ።

መን`ዩ ኣብ ሓደጋ ዝርከብ?  

ደቀንስትዮን ህጻናትን ብፍላይ ድማ ኣላይ ዘይብሎም ህጻናት ኣብ ዝለዓለ ስግኣት ንንግዲ ደቂ ሰብ ይርከቡ፡እንተኾነ ግን  ደቂ ተባዕትዮ `ውን ንግዱድ ስራሕ ክምዝመዙ ተኽእሎታት ኣሎ።

ዝኾነ ሰብ ግዳይ ናይ ንግዲ ደቂ ሰብ ክኸውን ይኽእል። እዚ ድማ ኣብ ግዜ ጉዕዞ ፣ኣብ ዝበጽሖ መወዳእታ ሃገር` ውን ከጋጥሞ ይኽእል።ስለዝኾነ ድማ ዝኾነ ሰብ ሓገዝ ናይ ትራንስፖርት ኣብ ዝህበሉ ግዜ ፣ዶብ ኣብ ዝሰግሩሉ ግዜ ስራሕ ክረኽበልካ ብዝብል ምስምስ ግዳይ ክኸውን ይኽእል።ወላ`ውን እቲ ሰብ ናይ ቀረባ በተ ሰብ ይኹን ልዑል ጥንቃቀ ኣድላይ ይኸውን ፡ምኽንያቱ ኣብ መብዛሕትኡ ኣጋጣሚ ብናይ ቀረባ ሰቦም ዝተጨውዩ ውሑዳት ኣይኮኑን።

ኩነታት ኣቀባብላን መስርሕ ዑቅባን ንግዳያት ንግዲ ወዲ ሰብ 

ኣብ መስርሕ ዑቅባ ግዳያት ንግዲ ደቂ ሰብ ብፍሉይ ተጠቃዕቲ ምዃኖም ይእመን።መሰል ናይ ፍሉይ ሓለዋን ሓገዝን ከም ግዳያትንግዲ ደቂ ሰብ ካብ ዝተለለይሉ እዋን ይህልዎም።

ኣብ ክርዋትያ ሃገራዊ መስርሕ መወከሲ ንምክልኻል ንግዲ ደቂ ሰብ ኣሎ ።እዚ መስርሕ ሓላፍነትን ኣገባባት ናይ ዝምልከተን ትካላት ኣብ ምልላይን ምሕላውን ግዳያት ንግዲ ደቂ ሰብ ይኸውን። ቀንዲ ተዋሳእቲ ናይቲ መስርሕ ድማ ኣባላት ፖሊስ፣ማእከላት ማሕበራዊ ሓገዛት፣ከምእውን ሲቪካውያን ማሕበራት ክኾኑ ከለዉ፡ብሓባር ኣብ ኩሉ ግዝኣት ክርዋትያ ይሰርሑ።እሶም ድማ ዝሰልጠኑን ሓላፍነት ንመደብ ፍሉይ ሓለዋ ንግዳያት ንግዲ ደቂ ሰብ እዮም።

ግዳያት ደቂ ሰብ ኣብ ውሑስ መኣንገድን ናይ ሕክምናዊ፣ስነ ኣእሙራዊ፣ማሕበራውን ሕጋውን ሓገዛት ካብ ግዳያት ምዃኖም ዝተለለይሉ እዋን ጀሚሩ ይግበረሎም።ነዚ ተበግሶ ናይ ሓለዋ ዘካይዱ ኣካላት ድማ ኣባላት ፖሊስ፣ኣባላት መዕረፊ ማእከል፣ዓለም ለኻውያን ማሕበራት፣ከም ላዕለዋይ ኮምሽን ስደተኛታት ሕቡራት ሃገራት ፣ቀይሕ መስቀል፣ትካል ህጻናት ሕቡራት ሃገራት ወይ ድማ ካልኦት ሲቪካዊ ማሕበራት፡ ኣብ ውሽጢ እቲ ማእከል ወይውን ኣብ ሜዳ ዝሰርሑን እዮም።

መደብ ሓለዋ ንግዳያት ንግዲ ደቂ ሰብ

ወጻእተኛታት ግዳያት ደቂሰብ ኣብ ውሑስ መኣንገዲ ክጸንሑ ኣብ ክርዋትያ መሰል ኣለዎም ብተወሳኺ ኣብ ውሽጢ 60 መዓልታት መደብ ናይ ሓለዋ ክቅበሉ ከምዝደልዩን ክውሰኑ ይግባእ።እቲ ግዳይ ህጻን እንተኾይኑ (ትሕቲ 18 ዓመት)ናይ ምውሳን ግዜ ክሳብ 90 መዓልታት ይኸውን።

ኣብዚ እዋን ዚ እቲ ሰብ ክስጎግ ኣይኽእልን።ኣብ መደብ ሓለዋ ምስታፍ ድማ ወለንታዊ እዩ።ብዛዕባ እቲ መደብ፣ ዝህሉ ሓገዛት ንኩነታት ብዝርደኦ ቋንቋ ምድላው እቲ ግዳይ ሓበሬታ ይወሃቦ።ብዘይ ናይቲ ግዳይ ስምምዕ ዝኾነ ውሳኔ ብዛዕብኡ ክውሰን ኣይግባእን።

ግዳይ ኣብ መደብ ናይ ሓለዋ ፕሮግራም ክኣቱ ፍቃደኛ እንተኾይኑ ናይ ሓደ ዓመት መንበሪ ፍቃድ ይወሃቦ፡ እቲ መንበሪ ካብኡ ንላዕሊ ክኸውን ይኽእል።

ግዳይ ንግዲ ደቂ ሰብ  ወላውን ምስ ፖሊስ ወይ ውን ምስ ናይ ሕጊ ኣካል ኣይተሓባበር መሰል ሓገዛትን ደገፍን ኣለዎ።መንነትን ሓበሬታ ናይ ግዳይ ድማ ብሚስጥር ይተሓዝ።ብነጋዶ ደቂ ሰብ ተገዲዶም ዝገበርዎ ገበናት ድማ ክቅጽዑን ክጭቆኑን የብሎምን።

ግዳይ ናይ ንግዲ ደቂ ሰብ ህጻን እንተኾይኑ ድማ ተወሳኺ ስጉምትታት ንክትግበሩ ኣብ ግምት ይኣትዉ።ሕጋዊ ሞግዚት ብስድራቤታዊ ሓላፍነት ዝዋሳእ ይምዘዝ።ሕጋዊ ሞግዚት ድማ ኩሎም ውሳኔታት ንረብሓ ናይቲ ሕጻን ከምዝተወሰኑ ከረጋግጽ ይግባእ።ብኩሉ መዳያት ናይቲ ሕጻን ድሌት ንዝምልከቶም ክሕብርን ከማኽርን ይግባእ።

ግዳይ ናይ ንግዲ ደቂ ሰብ ንዓለምለኻዊ ሓለዋ ዑቅባ ከቅርብ መሰል ኣለዎ።ናብቲ ዝመጽሉ ሃገር  ሓደጋ ናይ ሞት፣ስቅያት፣ዘይሰብእዊ ኣተሓሕዛ፣መቅጻዕትን ካልእን ዘለዎ ክምለሱ ወይ ድማ ክጥረዙ ኣይክእሉን።

እቲ ግዳይ ናብ ሃገሩ ወይድማ ናብ ካልእ ሃገር ክምለስ እንተኾይኑ ግን ዝምልከቶ ኣካል ናይ ፖሊስ ኣብቲ ሚንስትሪ ውሕስነት ናይ ምምላስ ከረጋግጽ ሓላፍነታዊ ግዴታ ኣለዎ።

ካብ ስቅያት ዝደሓኑ 

ስቅያት እንታይ ማለት እዩ? 

ስቅያት ክልኩልን ካብቶም ቀንዲ ግህሰት ሰብኣዊ መሰላትን እዩ።ስቅያት ኮነ ኢልካ ዝግበር ናይ ስነኣእምሮን ኣካላውን ስቅያት ኮይኑ ብናይ ሃገር ወይ ድማ መንግስቲ ብዓል ስልጣን ንዝተወሰነ ዕላማ ዝፍጸም እዩ።

ኣካላዊ ስቅያት ብመልክዕ ብርቱዕ ማህረምቲ፣አለክትሪክ ምንፍጥፋጥ፣ምቅጻል፣ምምካን፣ጾታዊ ኣመጽ፣ዓፈናን ካልእን የጠቃልል።እቲ ልሙድ ናይ ስነ ኣእምሮ ስቅያት ድማ ውርደት፣ተነጽሎ፣ምቅንጻልን ወይ` ውን ሙቅራጽ፣ምፍርራሕ ፣ከምእውን ናይ ካልኦት ስቅያት ምዕዛብ ዛኣመሰሉን ኢዮም።

ነቲ ስቅያት ዝፍጽሙ ኣካላት ኣብ መብዛሕትኡ ኣጋጣሚታት ድማ ኣባላት ፖሊስ፣ሓለውቲ ቤት ማእሰርትን፣ወታሃደራዊ ሓይልታትን ሰበስልጣን መንግስትን እዮም።ኣብ ገለ ኣጋጣሚታት `ውን እቶም ኣካየድቲ ናይቲ ስቅያት ሰብ ሞያ ጥዕና፣ዶካትር፣ኣለይቲ ሕሙማትወይ ድማ እሱራት ብጾት ብድፍኢትን ትእዛዝን ሓለፍቲ ክኸውን ይኽእል።

ኩነታት ምእንጋድን መስርሕ ዑቅባን ንግዳያት ስቅያት

ካብ ስቅያት ዝደሓኑ  ኣብ መስርሕ ዑቅባ ንሓደጋ ዝተቃልዑን ሓለዋ ክግበረሎም ድሌታቶም ክማላእን ይግባእ።ካብ ስቅያት ምድሓን ዓለምለኻዊ ሓለዋ ከውህብ ይኽእል።ብመሰረት ሕጊ ክርዋትያ ፡ኣብ ሕቶ ጠለብ ዑቅባ ንካብ ስቅያት ዝደሓኑ፣ካብ ጾታዊ ዓመጽ፣ከምእውን ካልኦት ዓይነት ስነኣእምራዊ ፣ኣካላዊ፣ጾታዊ ዓመጽ፣ ኣድላይ ሓገዛት እንተዘየልዮም፡ ናይ ዶብን ዝተቀላጠፈ መስርሕ ኣይጥቀምን እዩ።

ካብ ስቅያት ዝደሓኑ ምቹእ ናይ ምቅባል/መዕረፊ ኩነታት መሰል ኣለዎም።እዚ ማለት ድማ ሙሉእ ቀረብ ናይ ሕክምናዊ፣ናይ ስነኣእምሮ ተሃድሶ ኣገልግሎት ናይ ሕጊ ሓገዝ ፡ብመሰረት ውልቃዊ ድሌታቶም ክህልዎም ይግባእ።ኣብ ክርዋትያ ከም ሉሙድ እዚ ዓይነት ሓገዛት ካብ ዘይመንግስታውያን ማሕበራት ይርከብ።

ኣብ ገለ ኣጋጣሚታት ድማ  ናይ ካብ ስቅያት ዝደሓነ ሰብ ጸብጻብ ሕክምናን፡ናይ ስነኣእምሮ ሓገዛት ንናይ ዑቅባ መስርሕ ንምቅልጣፍ ይድመር።እዚ ጸብጻባት ከም ሰነድን መረጋገጽን ናይ ኣካላዊ፣ ስነኣእምሮ ስቅያትን ናይቲ ካብ ስቅያት ዝደሓነ ውጺኢት ይኸውን።ብክኢላታት ይጻሓፍ ፡ብልምዲ ናይ ስነኣእምሮ፣ዶካትር ሕክምናን ይኸውን።ነቲ ጸብጻብ ንምቅራብ ናይ ሓታቲ ዑቅባ ሙሉእ ደገፍን ስምምዕን ክህሉ ይግባእ።

LGBTI

ለስቢያን፣ግብረሰዶማዊ፣ክልተጾታዊ፣ጾታዝቀየረ፣ኢንተርሰክስ ሰባት(LGBTI)

ናይ ምእንጋድ ኩነታትን መስርሕ ዑቅባን ን (LGBTI)

LGBTI ሰባት ፍሉይ መዕረፊ ቦታን /ባይታ ን ዓለምለኻዊ ዑቅባ ኣለዎም።ሕጊ ክርዋትያ ንጾታዊ ሌላታት ዘለዎም ሰባት፡  ንዓለም ለኻዊ ሓለዋ፡ ዝተፈልየ ግምትን ውሕስነትን ፣መዕረፊ ማእከል ፣መስርሕ ዑቅባን  ኣለዎ።ኣብ ግብሪ ክውዕል ግን ኣዝዩ ከቢድ ይኸውን።

ሓለዋ ኣንጻር ኣፈላላይ

ኣብ ክርዋትያ ኣፈላላይ ብሰንኪ ጾታዊ ሌላ ብሕጊ ዝተኸልከለ እዩ።ካብ LGBTI ሰባት እንተኾንካ -ኣብ ክርዋትያ ሓታቲ ዑቅባ ኩን ዓለምለኻዊ ዑቅባ ዝተዋህበካ ካብ ናይ LGBTI ማሕበራት ሓገዝ ክትሓትት ትኽእል።  ገለ ካብኣቶም ናይ ሕጊ ሓገዛትን ስነ ኣእሙራዊ ምኽርን ይህቡ።ኣብ ግምት ክኣቱ ዘለዎ ግን ብቁዕ ተርጓሚ ቋንቋኻ ከይረኽቡ ይኽእሉ ኢዮም።